Bouwbedrijven en installatiebedrijven zijn er in vele soorten en maten. In de volksmond hebben we het ook wel over 'aannemers'. We richten ons hier voornamelijk op de MKB sector. Dit laat onverlet dat ook grote(re) bouw- en installatiebedrijven gebruik kunnen maken van deze informatie in relatie tot boekhouden, het grootboek rekeningschema en RGS MKB.

Bouwbedrijven worden ook gekenmerkt door de soort opdrachten, zoals BUKLA (burgerwerk en kleine aannemerij), woningbouw, utiliteitsbouw (gebouwen zonder woonfunctie), weg- en waterbouw, renovatie en verbouw.

Administratief wordt er bij bouw- en installatiebedrijven onderscheid gemaakt tussen: 

• Aangenomen werk (tegen een vaste prijs, c.q. aanneemsom); naast de vaste aanneemsom kan dan wel sprake zijn van meer- en minderwerk tijdens de uitvoering.
• Regiewerk (nacalculatie).

Bouwbedrijven werken in de regel met een projectenadministratie. Voor kleinere klussen kan ook een werkorderadministratie voldoende zijn.

Belastingdienst en bouw- en installatiebedrijven
In relatie tot de Belastingdienst noemen we het volgende:

• G-rekening;
  Als een onderaannemer werk aanneemt, dan kan een aannemer deze onderaannemer vragen om een g-rekening te openen.
  De g-rekening kan vervolgens alleen gebruikt worden om de loonheffingen en de btw te betalen. De aannemer (inlener) stort het geschatte bedrag aan loonheffingen en btw op de g-rekening van de onderaannemer. Deze laatste betaalt vanaf deze rekening de loonheffing en btw aan de Belastingdienst. Zie ook hierna BTW verlegd.
  
  Wet Ketenaansprakelijkheid (WKA)
  Wat betreft de loonheffingen meldt de Belastingdienst dat de Ketenaansprakelijkheidsregeling als doel heeft te voorkomen dat aannemers en onderaannemers misbruik maken van de uitbesteding van het werk bij de afdracht van loonheffingen. Onder loonheffingen vallen loonbelasting, premies volksverzekeringen, premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet.
  
  
• BTW tarieven;
  Voor bijvoorbeeld werkzaamheden aan woningen kan sprake zijn van verschillende BTW tarieven. Zo kunnen materiaalkosten bij het isoleren van woningen onder een ander tarief vallen dan de werkzaamheden (diensten) om een woning te isoleren. 
  Voor actuele BTW tarieven die gelden voor bouw- en installatie werkzaamheden adviseren we de website van de Belastingdienst te raadplegen of uw accountants-, administratiekantoor. 
  
  
• BTW verlegd;
  Hierover meldt de Belastingdienst het volgende:
  "Als u als leverancier btw in rekening brengt over uw omzet, betaalt u die aan ons. In een aantal gevallen betaalt niet u de btw, maar de ondernemer aan wie u diensten of goederen levert. U 'verlegt' de btw dan naar deze ondernemer. Dit is de verleggingsregeling". Deze regeling geldt ook voor onderaanneming in de sector bouw.
  
  Hiervoor is bij de "G-rekening" ook het boeken van btw genoemd als het gaat om onderaanneming. Als daarvan gebruik is gemaakt voor de btw dan wordt die btw niet meer als verlegd geboekt. 
  Zie ook de Wiki BTW verlegd boeken.

Software voor bouw- en installatiebedrijven
Bij software voor de bouwsector staat de "Projectenadministratie centraal" met het bijhouden van onderhanden projecten. We komen dan functies tegen op het gebied van Acquisitie, Calculatie, Begroting, Planning (werkvoorbereiding), Nacalculatie, Urenregistratie, Kopersbegeleiding, Bouwplaats, Facturering en Regiewerk. 

We verwijzen naar specieke branchegerichte software voor de bouw- en installatiebedrijven.  

Boekhouding en bouw- en installatiebedrijven
RGS MKB kan een handig (hulp)middel zijn om in elk geval te werken met een standaard rekeningschema voor bouw- en installatiebedrijven.

Maar net als bij veel andere branches, denk aan de logistiek met transport- en opslagbedrijven, zijn er voor de boekhouding van bouw- en installatiebedrjven een aantal specifieke aspecten waarmee rekening gehouden dient te worden. 

Bouwbedrijven werken veelal met de volgende kostenverdeling als het gaat om onderhanden projecten en kostprijs projecten:

1. Onderhanden projecten materiaalgebruik;
2. Onderhanden projecten materieelgebruik;
3. Onderhanden projecten arbeidskosten;
4. Onderhanden projecten werk derden; (ook wel "uitbesteed werk" genoemd).
5. Onderhanden projecten overige directe kosten
6. Onderhanden projecten algemene kosten (AK); toeslag indirecte kosten, zoals directie, administratie. Veelal uitgedrukt in een percentage van de aanneemsom ter dekking van bedoelde kosten.

Dat geeft ook aansluiting bij de kostensoorten die in de bouw gebruikt worden bij calculeren. 

We noemen de volgende boekhoud aspecten voor bouw- en installatiebedrijven, die deels hiervoor al aan de orde zijn geweest:

• Onderhanden projecten; we hebben het hier over onderhanden projecten in opdracht van derden. Dit wordt nog wel eens aangeduid als onderhanden werk. Dit laatste is gebaseerd op produceren op eigen voorraad.
    
  Een onderhanden project is een project dat is overeengekomen met een derde, voor de constructie van een actief of combinatie van activa waarbij de uitvoering zich gewoonlijk uitstrekt over meer dan één verslagperiode. 
  Door de aard van onderhanden projecten vallen start- en einddatum vaak in een aparte periode.
  Zie RGS Onderhanden projecten in opdracht van derden, inleiding.
  
  De casus "RGS en Onderhanden projecten als VJP met verliesvoorziening via netto omzet" is het meest uitgebreide voorbeeld als het gaat om onderhanden projecten. Iedere boekingsperiode wordt de netto omzet cumulatief bepaald op basis van geactiveerde kosten en winstopslag. Naast de netto omzet wordt ook de kostprijs (verkopen) bijgewerkt. Per periode is dan sprake van een voorafgaande journaalpost (VJP) die dan begin van een nieuwe periode terug wordt geboekt. De nieuwe periode wordt dan telkens cumulatief bijgewerkt. Er wordt direct rekening gehouden met een verliesvoorziening.
   
  De casus kent het boeken van:
  - Aanbetaling voor een aangenomen project;
  - Termijnfacturen;
  - Geactiveerde kosten per periode; in dit geval doorberekende lonen en salarissen.
  - Winstbijdrage per periode;
  - Voorafgaande journaalpost winstbijdrage; 
  - Oplevering c.q. gereedmelden project.
    
• Saldo Onderhanden projecten onder vlottende activa of kortlopende schulden op de balans presentatie;
  Dit gaat niet om het boeken, maar louter het presenteren van het saldo onderhanden projecten op de balans.
  Het saldo van het onderhanden project kan per balansdatum een debetstand of een creditstand zijn, afhankelijk van de mate van de gerealiseerde projectopbrengsten, verwerkte verliezen en de reeds gedeclareerde termijnen. Ingeval een debet stand wordt het netto-bedrag verwerkt als een actief en bij een creditstand wordt het netto-bedrag verwerkt als een verplichting.
  Zie casus "Saldo OHP onder vlottende activa of kortlopende schulden op de balans".
    
• Fiscale winst kleine ondernemingen o.b.v. gemiddeld winstpercentage;
  Berekening gerealiseerde fiscale winst met gemiddeld winstpercentage; zoals bedoeld voor kleine ondernemingen en/of kleine projecten (volgens uitwerking Belastingdienst). Onderhanden projecten wordt dan gewaardeerd op basis van de directe en indirecte toerekenbare kosten vermeerderd met een winstopslag op basis van een berekend gemiddelde. Tot de toerekenbare kosten behoren onder meer het constante deel van de algemene kosten, niet-verrekenbare kosten en de financieringskosten.   
  Zie casus "Fiscale winst kleine ondernemingen o.b.v. gemiddeld winstpercentage".  

• Alle overige financiële boekingen die bij bouwbedrijven kunnen voorkomen. Denk hierbij specifiek aan:

  • Personeelskosten als sprake is van een bouw- of installatiebedrijf met personeel; er is dan sprake van een loon- en salarisadministratie als sprake is van 'eigen personeel. Denk ook aan overige personeelskosten, zoals ingehuurde zzp'ers.
  • Afschrijvingskosten; gericht op materieel.
  • Huisvestingskosten; zoals de huur, servicekosten en energieverbruik.
  • Verzekeringskosten; denk aan een aansprakelijkheidsverzekering.
  • Voorzieningen in de boekhouding;  
  • Voorafgaande journaalposten (VJP) boeken; periodiek bij onderhanden projeecten voor derden.
  • BTW verlegd boeken; in relatie tot hoofdaannemer en onderaannemer. 
       

RGS

Hiervoor hebben we verwezen naar de nodige rekening(groep)en binnen RGS die volgens ons ook door bouwbedrijven gebruikt kunnen worden.

Voor kostprijs projecten hanteren we binnen RGS MKB de volgende bestaande grootboekrekeningen:

1. WKprKvgKvg (70053) Kosten van grond- en hulpstoffen; t.b.v. materiaalgebruik.
2. WKprKvmKvm (70111) Kosten van materieel;
3. WKprKvpKvp (70101) Kosten van personeel;
4. WKprKuwKuw (70153) Kosten uitbesteed werk;
5. WKprKraOdk (70215) Overige directe kosten;
6. WKprKraOik (70210) Opslag indirecte kosten; de eerder genoemde algemene kosten. In debouw aangeduid als 'AK'.

We noemen ook nog even expliciet.

• BLimBanGrb (10250) G-rekening tegoeden op bankgirorekeningen. Deze rekening in de administratie van de onderaannemer is bedoeld om te voldoen aan de Wet Ketenaansprakelijkheid (WLA).
   
• De rekeningen genoemd onder de Wiki "RGS-codes en Onderhanden projecten".

Tel hierbij op de vele andere standaard rekeningen in het RGS MKB decimaal rekeningschema.  

Branchegerichte grootboekrekeningen voor bouw- en installatiebedrijven 
RGS kent de rekening BProOnpGkn (35101) "Onderhanden projecten" als verzamelrekening.

SBR RGS heeft 48 RGS codes voor mutaties (op niveau 5) opgenomen, in eerste instantie het grootste deel voor de bouw. Geen van deze rekeningen is gedocumenteerd is voorzien van voorbeeldboekingen.

Wij adviseren, mede in relatie tot RGS MKB, voor de bouw de eerder genoemde grootboekrekeningen (kostprijs) op te nemen op niveau 4 voor onderhanden projecten. In elk geval als het gaat om projecten met een aanneemsom.  

1. Onderhanden projecten materiaalgebruik;
2. Onderhanden projecten materieelgebruik;
3. Onderhanden projecten arbeidskosten;
4. Onderhanden projecten werk derden;
5. Onderhanden projecten overige directe kosten
6. Onderhanden projecten algemene kosten (AK); 

Zolang standaard SBR RGS bovenstaande rekeningen niet bevat op het niveau van grootboekrekeningen (niveau 4) kan dit gerealiseerd worden door het gebruik van de 'eigen rekeningen'. Aansluitend kan een bouwbedrijf ook zelf andere rekeningen verbijzonderen via genoemde methode van eigen rekeningen.

Mochten er nog meer specifieke rekeningen voor de bouw zijn gewenst in RGS MKB dan horen we dat graag, voorzien van een of meer boekingsvoorbeelden. Zo nodig wordt dan gewerkt met specifeke brancherekeningen voor de bouw.