Herwaardering houdt in dat de waarde van bepaalde activa wordt aangepast als deze waarde afwijkt van de op dat moment geldende boekwaarde. De waarde wordt dan bepaald door de gehanteerde waarderingsmethode, zoals bijvoorbeeld de actuele kostprijs.

Als de waarde van activa toeneemt stijgt daarmee de boekwaarde van betreffend actief. Denk aan een gebouw of een machine. Daardoor stijg automatisch de waarde van het  eigen vermogen. Voor de toename van de waarde van het actief wordt dan een herwaarderingsreserve gevormd. De waarde van een actief neemt in de loop van de tijd meestal af, hetgeen tot uitdrukking komt door afschrijving. Dat geldt ook voor een al gevormde herwaarderingsreserve. Neemt de waarde extra af, bijvoorbeeld doordat een nieuw model machine op de markt is gekomen, dan kan dat ook ten laste van de herwaarderingsreserve worden geboekt, voor zover deze laatste is opgebouwd. Zie voor dit laatste ook de bijzondere waardevermindering die verderop nog even wordt genoemd.

Van herwaardering kan alleen sprake zijn bij commerciële grondslagen en waardering tegen actuele waarde. En dus niet als sprake is van historische kostprijs zoals altijd bij fiscale waarderingsgrondslagen het geval is. 

Herwaarderingsreserve
Bij herwaardering kan sprake zijn van een herwaarderingsreserve. Dit laatste is een wettelijke reserve (niet uit te keren aan aandeelhouders), zijnde onderdeel van het Eigen vermogen.
Zie Artikel 390 Burgerlijk Wetboek Boek 2 voor wetgeving rondom herwaardering en herwaarderingsreserve.

Belastinglatentie
Er is dan fiscaal gezien een belastinglatentie. Zijnde tijdelijke waarderingsverschillen tussen de bedrijfseconomische (commerciële)- en fiscale waardering. Op termijn verdwijnen de verschillen weer.
Zie Wiki RGS en Belastinglatenties in de boekhouding (fiscaal versus commercieel).  

Uitgewerkt voorbeeld
Een voorbeeld van het boeken van herwaardering met een belastinglatentie én inhaalafschrijving, gevolgd door afschrijving en periodieke realisatie van de herwaardering (met vrijval uit herwaarderingsreserve), is uitgewerkt in de Wiki RGS en Vaste activa en afschrijvingen in de boekhouding. 

Let op:
Het genoemde voorbeeld kent ook "bijzondere waardevermindering van vaste activa". Dit staat los van de herwaardering en mag plaatsvinden als de realiseerbare waarde lager is dan de boekwaarde van een actief. Dit is zowel van toepassing bij rapportage op fiscale grondslagen als bij rapportage op commerciële grondslagen. Een bijzondere waardevermindering kan dan ook van toepassing zijn voor de aangifte IB als VPB. Dit is uitgewerkt in de Wiki RGS en Vaste activa en afschrijvingen in de boekhouding. 
     

RGS en rekeningen voor herwaardering

Gerelateerd aan het complete RGS-schema zijn er voor herwaardering RGS-codes voor:

1. Immateriële vaste activa; denk hier met name aan goodwill, ontwikkeling, vergunningen en intellectueel eigendom.
   
   
2. Materiële vaste activa; zoals gebouwen en machines.
   

   Voor "Materiële vaste activa" zijn er onder andere de volgende RGS-codes (t/m niveau 4) in relatie tot het boeken van herwaardering:
   - BMvaMeiCuh (02157) Cumulatieve herwaarderingen machines en installaties (debet);
      op deze wijze blijft dit de herwaardering apart zichtbaar naast de eerder geboekte aanschafprijs van een actief.
   - BMvaBegCuh (02057) Cumulatieve herwaarderingen bedrijfsgebouwen
   - BMvaObeCuh (02207) Cumulatieve herwaarderingen andere vaste bedrijfsmiddelen
   
   Aangevuld met de volgende RGS-codes die ook op de andere onderdelen betrekking hebben:
   - BEivHerHew (05101) Herwaarderingsreserve (credit);
      als onderdeel van het eigen vermogen (niet vrij uit te keren aan aandeelhouders).
   - WVheVuhVuh (83311) Vrijval uit herwaarderingsreserve; W&V-rekening (credit).
   - BVrzVvbVlb (07305) Voorziening latente belastingen (credit).

   Verder wordt verwezen naar de eerder genoemde Wiki RGS en Vaste activa en afschrijvingen in de boekhouding. 
   
   
3. Vastgoedbeleggingen;
   Bij vastgoed wordt in RGS onderscheid gemaakt tussen vastgoed voor eigen gebruik en vastgoedbeleggingen.
   Herwaardering is uitgewerkt in de Wiki RGS en Vastgoed voor eigen gebruik en vastgoedbeleggingen.
   Voor vastgoed in eigen gebruik wordt ook verwezen naar de hiervoor genoemde Materiële vaste activa.
   
   
4. Financiële vaste activa; 
   Voor financiële vaste activa zijn er herwaarderingsrekeningen in RGS voor:
   - Deelnemingen;
   - Overige effecten (langlopend);
   - Vorderingen op participanten en maatschappijen.
   Herwaarderen komt aan de orde in de Wiki RGS en Waardering van deelnemingen.
    
5. Voorraden;.
   Voor voorraad zijn er herwaarderingsrekeningen in RGS voor:
   - Grond- en hulpstoffen;
   - Halffabrikaten;
   - Gereed product;
   - Handelsgoederen;
   - Emballage.
   Het herwaarderen van voorraad hebben we op dit moment niet verder uitgewerkt in concrete boekingen.
   
   Wel wordt verwezen naar:
   - Wiki RGS en herwaardering en afwaardering van voorraad;
   - Wiki RGS en Voorraad handelsgoederen (met prijs- en voorraadverschillen).
    
6. Puttable financiële instrumenten; dit is hier verder buiten beschouwing gelaten. 

Naar opvragen alle RGS codes met "Herwaardering" (t/m RGS niveau 4).
  

Verwijzingen

In relatie tot herwaardering wordt ook verwezen naar:

• Wiki RGS en Vreemde valuta in de boekhouding; Het gaat hier om het herwaarderen van openstaande posten debiteuren en crediteuren en een bankrekening in vreemde valuta. Een herwaardering als gevolg van koerswinst of -verlies komt dan direct tot uitdrukking in de W&V-rekening op de RGS rekening WFbeWisWis (8407010) Valutakoersverschillen.